حساسیت غذایی در کودکان و درمان آن
خوراندن زودهنگام غذاهای متنوع به نوزادان، باعث بروز حساسیتهای غذایی در آنها میشود
در آلرژی غذایی پاسخ ایمنی به دلایل مختلف ژنتیک و محیط درست عمل نمیکند و کودک در تماس یا مصرف موادغذایی واکنش نشان میدهد.
یکی از وظایف دستگاه گوارش انتخاب موادغذایی اصلی برای رشد سلولی و همزمان دفاع در برابر میکروبها و پاسخ مناسب ایمنی در مقابل پروتئینهای غذایی است که میتوانند تظاهرات آلرژی غذایی ایجاد کند. در آلرژی غذایی پاسخ ایمنی به دلایل مختلف ژنتیک و محیط درست عمل نمیکند و کودک در تماس یا مصرف موادغذایی واکنش نشان میدهد. ثابت شده است، وقتی یکی از والدین آلرژی دارد، کودک حدود ۲۵ تا ۳۰درصد و اگر هر ۲ والد مبتلا به آلرژی باشند، کودک بین ۶۰ تا۶۵ درصد به آلرژی مبتلا میشود. بنابراین یکی از علل اولیه آلرژی، وجود این سابقه در خانواده است اما عوامل متعددی میتواند آلرژی ایجاد کنند.
آغاز حساسیت غذایی از دوران جنینی
خوراندن زودهنگام غذاهای متنوع و مختلف به نوزادان، پیش از شش ماهگی و حتی یکسالگی از عوامل بسیار مهم در بروز حساسیتهای غذایی محسوب میشود، چرا که در این سنین، هنوز مخاط رودهای تکامل پیدا نکرده و به انواع مواد غذایی واکنش نشان میدهد.حساسیت غذایی نوزاد حتی ممکن است از دوران جنینی نیز به دلیل وجود ریشههای حساسیتی در مادر وجود داشته باشد. خانمهای بارداری که زمینه ابتلا به آلرژی را دارند، باید طی بارداری، مصرف مواد غذایی حساسیتزا چون تخممرغ، بادمجان، گوجهفرنگی و بادام زمینی را به حداقل برسانند. همچنین دوری از اضطراب و هیجان برای مادران، در زمان بارداری ضروری است، چراکه استرس امکان بروز حساسیت را بیشتر میکند.
اغلب علائم رایج آلرژی غذایی عبارت هستند از:
* سوزش دهان
* کهیر، خارش یا اگزما
* ورم لب ها، صورت، زبان و گلو یا بخش های دیگر بدن
* خس خس و گرفتگی بینی یا تنفس سخت
* درد شکمی، اسهال، حالت تهوع یا استفراغ
* سرگیجه، گیجی و یا غش
برخی غذاها ۱ یا ۲ ساعت بعد از خوردن، سبب بروز حساسیت غذایی می شوند
آنافیلاکسی:
در برخی از افراد، ممکن است یک حساسیت غذایی، واکنش آلرژیک شدیدی به نام آنافیلاکسی ایجاد کند. این حالت می تواند باعث بروزعلائم تهدید کننده حیات شامل موارد زیر شود:
* گرفتگی و تنگی راه های تنفسی
* ورم گلو به طوری که تنفس به سختی امکان پذیر باشد
* شوک و افت شدید فشار خون
* ضربان تند قلب
* سرگیجه، گیجی و عدم هوشیاری
درمان های فوری و اضطراری برای آنافیلاکسی، حیاتی است. عدم درمان می تواند به کما و مرگ منجر شود.
راه های موثر برای شناخت حساسیت غذایی کودک
۱- وقتی یک غذای جدید را به کودک می دهید، حداقل تا سه روز بعد از آن غذای جدید دیگری به او ندهید تا واکنش بدن کودک را به همان نوع جدید بسنجید؛ مثلا اگر برای اولین بار در روز دوشنبه به کودک خود هلو دادید، این کار را در روزهای سه شنبه و چهارشنبه تکرار کنید و میوه جدید دیگری در این روزها به او ندهید تا ببینید آیا کودکتان به هلو حساسیت دارد یا نه.
۲- برای اولین بار که ماده غذایی جدیدی را به کودک می دهید توجه داشته باشید که حساسیت غذایی ممکن است در دو زمان رخ دهد:
– برخی غذاها بلافاصله پس از خوردن، سبب بروز حساسیت غذایی می شوند.
– برخی غذاها ۱ یا ۲ ساعت بعد از خوردن، سبب بروز حساسیت غذایی می شوند.
۳- به علائمی مانند سرفه، عطسه، زدن کهیر، تهوع، گازهای دفع شده، ورم پوست و اگزما در کودک توجه کنید. این موارد از علایم شایع حساسیت غذایی می باشند.
۴- پوشک کودک را پس از دادن هر نوع ماده غذایی جدید، بررسی کنید. اسهال از دیگر علایم بروز حساسیت غذایی در کودک می باشد.
۵- به محض بروز یکی از علایم بالا، به پزشک متخصص کودک خود مراجعه کنید. به کمترین علایم هم توجه کنید و آن را جدی بگیرید.
۶- اگر کودکتان با مشکل تنفسی مواجه شد، حتماً با اورژانس تماس بگیرید. اگر علایم دیگری مانند ورم و قرمزی صورت و لب دارد و یا تهوع و اسهال بعد از صرف غذا پیدا کرد، حتماً با اورژانس تماس بگیرید، زیرا در برخی موارد، این علایم در مدت زمان کوتاهی، راه تنفس کودک را مسدود می کنند و ممکن است منجر به مرگ کودک شوند.
در برخورد با حساسیت چه باید کرد؟
پزشک ابتدا باید شرح حال دقیق از کودک بگیرد تا فهرستی از غذاهایی که مصرف کرده داشته باشد تا بتواند ارتباط این علائم را با ماده غذایی مورد نظر پیدا کند. تستهای تشخیصی که بهصورت تست پوستی و تستهای خونی انجام میشود هم میتواند راه تشخیص را سادهتر کند. بهعنوان مثال برای شیرخواری که در حال خوردن شیر خشک است در صورتی که قبلا شیر مادر مصرف میکرده و دچار ضایعات پوستی مانند اگزمای پوستی شده است اگر شیر خشکش بر پایه سویا باشد، میتواند کمک کند که حساسیت به سویا تشخیص داده شود. ضمن آنکه تعداد زیادی از کودکانی که حساسیت به شیر گاو دارند، حساسیت به سویا نیز دارند. این واکنش متقاطعی است که بین شیر و سویا وجود دارد و میتواند بین موادغذایی مختلف وجود داشته باشد. برای هر بیماری بسته به شرح حال خانوادگی علائم و تستهایی که انجام میشود تشخیص آلرژی داده میشود. بهطور کلی و بدون انجام اقدامات تشخیصی نمیتوان گفت کودک این موادغذایی را نباید استفاده کند. در کل رژیمهایی که داده میشود که در آن چند ماده غذایی حذف میشود، درست نیست.
اگر کودکتان به برخی مواد غذایی حساسیت دارد، حتماً به پزشک اطلاع دهید
نکته
– تخم مرغ، شیر، بادام زمینی، سویا، آجیل، ماهی، میگو و توت فرنگی بسیار حساسیت زا هستند. حتماً از پزشک کودک خود بپرسید که در زمان خوراندن این مواد برای اولین بار به کودک، چه مواردی را باید رعایت کنید.
– کودکانی که والدین آنها حساسیت غذایی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. لذا در موقع خوراندن موادی که به آنها آلرژی دارید، به کودک خود، موارد احتیاط را رعایت کنید.
– اگر کودکتان به برخی مواد غذایی حساسیت دارد، حتماً به پزشک اطلاع دهید. پزشک اطفال ممکن است تست آلرژی تجویز کند. این تست مشخص می کند که چه نوع مواد غذایی منجر به بروز حساسیت در کودک شما می شوند.
– بعضی علایم حساسیت غذایی (ذکر شده در شماره ۶) تهدید کننده حیات کودک می باشند. حتماً علایم مذکور را در نظر داشته و جوانب احتیاط را رعایت کنید.