کرتله از صنایع دستی استان ایلام

نان قوت لایموت/ برکت سفره و ذات اصلی خوراک مردم جهان است اما در بین مردم استان ایلام به برترین نعمت خدا معروف است. قدیم‌تر در ایلام برای نگهداری نان، ظرف‌های محلی و بسیار ظریفی درست می‌کردند که امروزه این وسایل سنتی بخشی از صنایع دستی استان به شمار می‌آیند.

کرتله سبد دردار نگهداری نان است که در ادامه از نحوه‌ی ساخت آن بیشتر صحبت می‌کنیم. همه ساله در نواحی گرمسیری، زنان از لیف و برگ درختان خرما رشته‌های هم‌اندازه‌ای به هم می‌بافند تا سبدی به شکل قابلمه از آن درست کنند و در آن را نیز به همان روش می‌بافند.

سبد یا کرتله‌ای که از برگ خرما بافته شود اگر درست نگهداری شود تا ۱۰ سال هم دوام داشته و نان‌های محلی و صنعتی را می‌توان تا مدت فراوان در آن نگهداری کرد. پس از بافتن کرتله‌ی نان، لایه‌ای از چلوار سفید به دیوار و کف آن می‌دوزند و نان را پس از خنک کردن در آن جای می‌دهند. نانی که در کرتله نگهداری می‌شود دیر بیات می‌شود و از کپک‌زدگی و دسترسی حشرات دور می‌ماند.

نان‌های تنوری و ساجی در این ظرف تا چندین روز تازه و قابل استفاده‌اند. در نواحی شمالی استان و مناطق سردسیری که دسترسی به الیاف و برگ‌های خرما نیست از ساقه‌های گندم درو شده برای کرتله یا سبد نگهداری نان استفاده می‌کنند. برای این کار ساقه‌های گندم را که خوشه‌های آن درو شده دسته کرده و نم می‌دهند و در پارچه‌ای می‌پیچند تا نرم شده و به هنگام کار خم کردنشان آسان شود و دچار ترک‌خوردگی و شکستگی نشوند.

سپس آنها را به شیوه‌ای بسیار زیبا به هم می‌بافند تا سبدی ضخیم از آن درست شود. کرتله‌های ییلاقی از ساقه‌ی گندم و دیگر گیاهان بافته می‌شوند به محکمی سبدهای گرمسیری نیستند اما در نگهداری از نان و بیات نشده از کرتله‌های گرمسیری مرغوب‌ترند. ساقه‌های گندم رطوبت اضافی نان را گرفته و سبب تازه ماندن نان در زمان بیشتری می‌شوند.