بی خوابی چه بلایی بر سر پوست و مو می آورد؟

حتی یکی دو روز بی‌خوابی کافی است تا پوست کدر و زیر چشم گود و تیره شود اما چین و چروک‌ها پس از یکی دو هفته بروز نمی‌کنند و گاهی به دنبال چند ماه یا چند سال شکل می‌گیرند.

چندی پیش خبری منتشر شد در مورد روزنامه‌نگاری انگلیسی که داوطلبانه در مشارکت با محققان مرکز خواب لندن، ساعت‌های خواب خود را از۸ به ۶ساعت رسانده بود تا نشان دهد بی‌خوابی چه تاثیری بر سلامت پوست و موی افراد دارد. همراه با این خانم،۴۶ زن دیگر به مدت ۷ روز میزان ساعت‌های خواب خود را کم کردند. قبل و بعد از اتمام دوره آزمایش از چهره این خانم‌ها عکسی گرفته شد تا متخصصان درباره آن نظر دهند. نتایج نشان داد کم‌خوابی حتی به میزان کم باعث تیرگی زیر چشم و کدر شدن پوست می‌شود. دقت روی عکس این خانم‌ها و مقایسه پوستشان قبل و بعد از دوره آزمایشی، نشان داد منافذ پوست در اثر کم‌خوابی گشاد، در ناحیه چانه لک‌های قهوه‌ای ظاهر و برخی نقاط پوست ملتهب می‌شود. براساس نتایج این تحقیقات که در دیلی‌میل منتشر شده است، سارا کالمر، خبرنگار، اعتراف کرده هرگز فکر نمی‌کرده ۲ ساعت کم‌خوابی چنین تاثیری بر بدنش بگذارد و از این پس هرگز کمتر از ۸ ساعت نخواهد خوابید. بسیاری از ما هم به‌دلیل مشغله کاری یا شرکت در شب‌نشینی‌ها تا نیمه‌های شب بیداریم در حالی که نمی‌دانیم دلیل ریزش مو یا التهاب پوستمان چیست و چرا اینقدر زود در حال پیر شدن هستیم.

از دکتر احسانی، متخصص پوست ، در مورد اثر بی‌خوابی بر زیبایی پوست پرسیده‌ایم.

واقعا بی‌خوابی بر زیبایی اثر منفی می‌گذارد؟
بله، استرس و شوک‌های روانی از مسائلی است که به شدت بر زیبایی و سلامت پوست اثر می‌گذارد و باعث پیری زودرس می‌شود و یکی از مسائل تقویت‌کننده استرس، بی‌خوابی و کم‌خوابی است.

کم‌خوابی چطور باعث پیری پوست می‌شود؟
اولین عارضه کم‌خوابی، تیرگی زیر چشم است که به دنبال کاهش خونرسانی به این منطقه رخ می‌دهد. با خواب بهتر، خون‌رسانی به بافت‌ها بهتر و سرعت تکثیر سلول‌ها بیشتر می‌شود و پوست زیباتر و شاداب‌تر خواهد شد. وقتی فرد دچار کم‌خوابی شود، به‌دلیل اختلالی که در سنتز ملاتونین یا هورمون تنظیم‌کننده خواب و بیداری رخ می‌دهد، روند جوان‌سازی و تکثیر سلول‌ها هم مختل می‌شود. از طرف دیگر، ترشح هورمون استرس یا کورتیزول به دنبال کم‌خوابی افزایش می‌یابد و این هورمون باعث کاهش تولید کلاژن می‌شود که یکی از اساسی‌ترین ساختارهای پوستی است. به دنبال کم‌خوابی، میزان ترشح هورمون رشد هم کم می‌شود که خود در جوان‌سازی پوست و ترمیم زخم‌ها نقش دارد و جلوی پیری زودرس پوست را می‌گیرد. وقتی دچار کم‌خوابی هستیم، سرعت خونرسانی کم و پوست افتاده‌تر می‌شود و چین و چروک و پیری زودرس بیشتر می‌شود. تحقیقات بسیاری نشان داده زنانی که دچار کم‌خوابی‌اند، پوست پرچروک‌تر و لک‌دارتری دارند و پوستشان نازک‌تر و افتاده‌تر است. پوست افرادی که خواب کافی دارند، شاداب‌تر است و جذاب‌تر به نظر می‌رسند.

چند روز بی‌خوابی می‌تواند این اثرها را داشته باشد؟
حتی یکی دو روز بی‌خوابی کافی است تا پوست کدر و زیر چشم گود و تیره شود اما چین و چروک‌ها پس از یکی دو هفته بروز نمی‌کنند و گاهی به دنبال چند ماه یا چند سال، وقتی کم‌خوابی به عادت تبدیل شد، شکل می‌گیرد و باعث پیری زودرس پوست می‌شود.

اگر فردی کم‌خوابی‌اش را جبران کند، شادابی به پوستش برمی‌گردد؟
این‌طور نیست که کم‌خوابی را بتوانیم آخر هفته جبران کنیم؛ یعنی تمام هفته به علت مشغله کم‌خوابی داشته باشیم و آخر هفته، تمام روز بخوابیم. اگر این عادت نادرست اصلاح شود و فرد هر روز خواب کاملی داشته باشد، پوستش شاداب خواهد شد.

کم‌خوابی روی سلامت مو هم اثر می‌گذارد؟
بله، کم‌خوابی در ریزش، بدحالتی و کدری مو اثرگذار است که البته این مشکلات نیز با برطرف شدن بی‌خوابی و تنظیم درست ساعت خواب به مرور برطرف می‌شوند.

کم‌خوابی با سلامت چه می‌کند؟
بیشتر افراد برای حفظ تعادل و سلامت خود به ۷ تا ۸ ساعت خواب در شب نیاز دارند در حالی که کمتر از ۷ ساعت در شب می‌خوابند. محققان می‌گویند کافی است یک هفته هر شب کمتر از ۶ ساعت بخوابید تا ۷۰۰ ژن تحت‌تاثیر قرار بگیرند. به گفته محققان مرکز پزشکی هاروارد، یک شب بی‌خوابی یا یک هفته کم‌خوابی (۵-۴ ساعت خواب شبانه) عوارضی مشابه وجود ۰٫۱ درصد الکل در خون دارد در حالی که در کشورهای غربی میزان الکل مجاز خون برای رانندگی ۰٫۰۸ درصد است.

عوارض حاد کم‌خوابی
۱٫ کاهش تمرکز و توجه
۲٫ کاهش حافظه
۳٫ ضعف سیستم ایمنی و ۳ برابر شدن احتمال سرماخوردگی
۴٫ کاهش حس سیری و افزایش حس ضعف و گرسنگی
۵٫ افزایش میزان تغییرات خلق و خو
۶٫ افزایش روند پیری پوست
۷٫ افزایش احتمال تصادف به‌دلیل کاهش هماهنگی چشم و دست و کاهش تمرکز
۸٫ کاهش تراکم بافت مغز

عوارض مزمن کم‌خوابی
۱٫ کاهش تعداد اسپرم‌ها
۲٫ افزایش احتمال چاقی به‌دلیل بروز اختلال در هورمون‌های کنترل‌کننده اشتها
۳٫ افزایش احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ به‌دلیل کاهش حساسیت به انسولین
۴٫ افزایش احتمال ابتلا به ناراحتی‌های قلبی- عروقی؛ از جمله فشارخون، تصلب شرایین، نارسایی قلبی و سکته
۵٫ افزایش ۴ برابری سکته مغزی
۶٫ افزایش احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال
۷٫ افزایش احتمال ابتلا به سرطان‌های بدخیم پستان

آیا می‌دانستید که…
• بسیاری از افرادی که می‌گویند استرس بیشتری دارند، معمولا افرادی هستند که در مقایسه با دیگران، روزانه ۳۰ دقیقه کمتر می‌خوابند.

• کسانی که بیش از۹ ساعت در شبانه‌روز کار می‌کنند، ۳۰ دقیقه کمتر از کسانی که ۷ تا ۹ ساعت کار می‌کنند، می‌خوابند.

• والدینی که ۲ فرزند یا بیشتر دارند، ۲۵ دقیقه کمتر از کسانی که یک فرزند دارند می‌خوابند.

• کاهش ساعت‌های خواب برای ۲ شب و خوابیدن به مدت ۴ ساعت در هر شب، میل به مصرف مواد غذایی پرکالری و غنی از کربوهیدرات را بالا می‌برد و زمینه‌ساز چاقی و افزایش وزن و دیابت است. کودکانی که کمتر از ۱۲ ساعت در شب می‌خوابند ۲ برابر بیش از دیگر کودکان از ۳ سالگی در معرض چاقی هستند.

• کم‌خوابی دلیل بسیاری از خطاهای انسانی است که متاسفانه برخی از آنها منجر به فجایع غیرقابل جبران (مانند سقوط هواپیما و مانند آن) می‌شوند. بررسی‌ها نشان داده عوامل انسانی دخیل در تمام سقوط‌‌ها کمتر از ۲ ساعت در شب پیش از حادثه خوابیده‌اند.