انتقال پایتخت اجتناب‌ناپذیر است!

در سال ۱۳۶۴ هـ . ش. که دویستمین سال پایتختی تهران بود، کم کم بحث انتقال پایتخت از تهران برای دومین بار مطرح شد، ولی بر حسب شرایط آن دوران این طرح مسکوت ماند.

پس از پایان جنگ تحمیلی (۱۳۶۸)، این امر به طور جدی پیگیری شد، ولی مراجع مسئول در آن زمان «ساماندهی تهران» ‌را عملی‌تر و مناسب‌تر تشخیص دادند و از اجرای آن منصرف شدند. به رغم تلاش بسیار و اجرای طرح‌های عمرانی متعدد، هنوز هم بسیاری از مسائل تهران حل نشده مانده است.

به همین دلیل از اواخر دهه هفتاد، بار دیگر بحث انتقال پایتخت از سوی برخی مسئولان مطرح شد؛ اهدافی که موافقان انتقال پایتخت مطرح می‌کنند، تمرکززدایی و حل مسائل تهران (مسائل ناشی از اندازه جمعیت و فعالیت از قبیل آلودگی هوا، ترافیک سنگین و…) از یک سو و حفاظت از ارکان حکومت و امنیت ملی در برابر آسیبهای وسیع ناشی از زلزله و سایر خطرات احتمالی از سوی دیگر، است (غمامی، ۱۳۷۸). مطالعات اولیه در این زمینه در سال ۱۳۶۸ با نام «بررسی مقدماتی انتقال مرکز اداری ـ سیاسی کشور» انجام شده است.

ابوالفضل ابوترابی طراح این ایده در گفت‌و‌گو با تابناک اظهار داشت: تهران به دلیل آن‌ که پایتخت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و نظامی است، در راستای پدافند هوایی به شدت آسیب‌پذیر است و از سوی دیگر، زیرساخت‌های این میزان جمعیت را نیز ندارد.

وی گفت: هم‌اکنون مردم و مسئولین به دلیل ترافیک بیش از اندازه، آلودگی هوا و تعطیلی‌هایی که به دنبال آن باید اعمال شود، متحمل صرف هزینه و وقت زیادی می‌شوند. همچنین تهران به دلیل تصرف دامنه‌های البرز در معرض سیلاب است و به لحاظ این که ساختمان سازی در تهران بر پایه اصول فنی نیست و روی گسل‌های خطرناکی است، شاید در اثر وقوع زلزله خسارت‌های جبران ناپذیری را وارد کند و شاید باعث از هم پاشیدگی کشور نیز شود.

نماینده مردم نجف‌آباد گفت: همه این موارد باعث شد تا بحث انتقال پایتخت سیاسی و اداری جدی گرفته شود؛ بنابراین، کار با مطالعه کشورهایی همچون ترکیه و قزاقستان ـ که پیشتر این کار در آنجا انجام شده بود ـ آغاز شد. این طرح دیروز در مجلس شورای اسلامی مطرح و با ۱۵۱ رأی موافق در صحن علی مجلس اعلام وصول شد.

این نماینده در توضیح چگونگی این طرح گفت: انتقال پایتخت یک سرمایه‌گذاری و نوعی انتقال سرمایه است؛ کاری که مالزی انجام داد و با فروش ساختمان‌ها در شهر کوالالامپور و ایجاد یک شهر زیبا به نام پوتراجایا در این زمینه بسیار موفق کار کرد.

وی گفت: برای انتقال پایتخت شورا تشکیل می‌شود که بنا بر این قانون، مؤسسه‌ای مطالعاتی با سه رکن شورای عالی، رئیس و شورای مؤسسان تشکیل شود. اعضای این مؤسسه متشکل از وزیر کشور، دو نفر نماینده رهبری، دو نفر از نمایندگان مجلس، وزیر راه و شهرسازی، دادستان کل کشور، نماینده مجمع تشخیص مصلحت نظام، نماینده شورای عالی امنیت ملی و رئیس پدافند غیرعامل خواهند بود. این مؤسسه موظف است در دو سال، طرح مطالعاتی این امر را به پایان برساند، مؤسسه فوق با انجام کار کار‌شناسی برای عملیاتی شدن انتقال پایتخت فعالیت خواهد کرد.

وی گفت: در دنیا دو فرایند وجود دارد و در برخی از کشور‌ها مانند مالزی که پایتخت کنار پایتخت قدیم ساخته می‌شود، ولی گاه پایتخت قدیم‌‌ رها شده و صد‌ها کیلومتر آن طرف پایتخت جدید ساخته می‌شود؛ قزاستان و ترکیه نمونه‌هایی از این دست هستند و برای همین، این دو فرم باید در این شورا در نظر گرفته و تصمیم‌گیری شود که چگونه رفتار کرد.

عضو کمیسیون قضایی مجلس با اشاره به شهرهای باستانی مانند اصفهان، مراغه، شیراز، تبریز و کرمان که روزگارانی پایتخت ایران بودند، گفت: این تعویض پایتخت می‌تواند به تهران چنین ماهیتی را بدهد و باعث توسعه گردشگری در کشور شود.