سواد عاطفی یعنی آنکه بتوانید حالات، عواطف و احساسات درونی خود را تشخیص دهید و واقعیت آنها را درک کنید. مرحله اول رابطه عاطفی ماهیتاً دارای ویژگی های زیر است:در شروع رابطه و در مرحله اول، هیجان فرد به دلیل تغییرات بیوشیمی خون متفاوت است؛ یعنی روزهای اول سطح نوراپی نفرین و دوپامین خون افزایش می یابد و چون رابطه جدید است هیجان جدیدی برای فرد ایجاد میشود و در نتیجه نوراپی نفرین و دوپامین که هورمون عشق نام دارند افزایش می یابند.
برای مثال فرد بیان می کند که بسیار خرسند است، هیجان زیادی دارد و به محض خداحافظی دلتنگ می شود، به بهانه های متفاوت تماس می گیرد و تمایل دارد با هم باشند. اما این ویژگیِ مرحلهی اول رابطهی عاطفی است و اگر دختر و پسر سواد عاطفی لازم را نداشته باشند متوجه نمی شوند که این هیجانات به دلیل آن است که مغز در حالت کارکرد شدید قرار دارد و مانند موتور ماشین کار می کند. اما این ویژگی بیشتر از ۶ ماه دوام نخواهد داشت، زیرا مغز طبیعتاً برای دفاع از سلامت خود، خودش را با وضعیت تطبیق می دهد و به تدریج هیجان فروکش می کند؛ یعنی درست است که هنوز هم در بدن نوراپی نفرین و دوپامین زیاد ترشح می شود اما بدن با این سطح هورمون دیگر به آن هیجان نمی رسد زیرا جسم شما عادت کرده تا مغز بتواند از سلامت خودش دفاع کند.
بعضی افراد دچار بی سوادی عاطفی بوده و نمیتوانند برای بیان احساس درون خود، واژگان مناسب پیدا کنند، یک روانشناس اجتماعی در رابطه با نشانههای بی سوادی عاطفی توضیحاتی را ارائه کرده که در ادامه می خوانید.
خداخواه گفت: در بسیاری از مواقع دیده شده که افراد وقتی دچار بی حوصلگی، غمگینی، ناراحتی و… میشوند نمیتوانند در رابطه با شرایط خود توضیح دهند و فقط میگویند حالمان بد است.در این شرایط اینکه این وضعیت ناشی از خستگی، احساس خجالت، طرد شدن از جمع دوستان، حسادت، حس تنفر، احساس گناه، شرمندگی و یا حقارت است برای افراد مشخص نیست.
این روانشناس اجتماعی با اشاره به دلایل عدم تفکیک احساسات از سوی افراد اظهارکرد: افراد زمانی که نمیتوانند میان احساس خود تفکیک قائل شوند، در اصطلاح روانشناسی دچار کوری عاطفی شده اند و قادر نیستند میان احساسات منفی خود تفاوت قائل شوند.
خداخواه با اشاره به بی سوادی عاطفی برخی افراد خاطرنشان کرد: بعضی افراد دچار بی سوادی عاطفی بوده و نمیتوانند برای بیان احساس درون خود، واژگان مناسب پیدا کنند.
وی تاکید کرد: باید به این موضوع توجه شود که آدمها نیاز دارند بشنوند که شما دوستشان دارید، چرا امروز ناراحت هستید، چرا جواب تلفنها را نمیدهید و … و در این شرایط است که بسیاری از مشکلات به آسانی حل میشوند.