ازدواج سفید

همخانگی بدون ازدواج یا ازدواج سفید، پدیده ای است که زن و مرد به عنوان همخانه با یکدیگر زندگی میکنند، بی آنکه میان آنها پیوند رسمی ازدواج و رابطه زن و شوهری باشد. در واقع کلمه ازدواج در این عبارت، به معنی مجازی آن استفاده شده است. زیرا زن و مرد با هم ازدواج نمی کنند، اما به عنوان یک زوج، تعهدات اخلاقی برای زندگی و معاش مشترک دارند.

در دنیای غرب، با توجه به تغییر سبک زندگی و در کنار آن، افزایش فشارهای اقتصادی، به طور کلی میل به ازدواج شرعی و رسمی کاهش یافته و روابط، بیشتر بر پایه ارضای غرایز و آزمایش گونه شکل می گیرد.

در ایران اما، این اتفاق به جهت بافت و شکل سنتی و مذهبی جامعه و خانواده ها، ناخوش آیند و مطرود است.

فارغ از علل بروز این عقیده، مثل شرایط اقتصادی یا علل اجتماعی آن، از منظر مقررات اسلام و قوانین حاکم، این زندگی مشترک، شرعی نبوده و از منظر حقوقی نیز تبعاتی دارد که در دو بخش ذکر میشود:
تبعات کیفری: مطابق ماده ۷۳۶ قانون مجازات اسلامی: هرگاه زن و مردی که بین آنها علقه)رابطه(زوجیت نباشد مرتکب روابط نامشروع یا عمل منافی عفت غیر از زنا از قبیل تقبیل یا مضاجعه  شوند، به شلاق تا ۹۹ ضربه محکوم خواهند شد.

بنابراین، مطابق این قانون، هرگونه رابطه را که خارج از ازدواج، باشد، نامشروع دانسته و مستوجب مجازات می داند. پس، ازدواج سفید به موجب این ماده از قانون مجازات اسلامی جرم است و مجازات آن نیز تا ۹۹ضربه شلاق است.

تبعات حقوقی: اگر زن و مرد بچه دار شوند، این فرزند فاقد سابقه پدر و مادر و شناسنامه است. بنابراین ملحق به پدر بوده و مرد می بایست برای او شناسنامه بگیرد. اما فرزند، از پدر و مادر ارث نمی برد.(ماده ۸۸۸ قانون مدنی(زیرا قانون و شرع حاکم بر مقررات ایران، این طفل را فرزند ناشی از زنا می داند.

به نظر می رسد یکی از عللی که زن و مرد بدون ازدواج با هم زندگی میکنند، عدم آگاهی از مقررات مربوط به ازدواج شرعی و قانونی ست. بسیاری از مردم نمیدانند که میتوانند بدون حضور شخص دیگر) مثل عاقد روحانی یا سردفتر ازدواج( خودشان بصورت فارسی، )و بدون ذکر کلمات عربی، که عموماً هم معانی آنرا نمی دانند(، با هم ازدواج نمایند. طبق فتاوای مراجع اعزام همچون آیت اله سیستانی، خواندن صیغه به شرح ذیل می باشد:
زن باید بگوید: صیغه به زبان عربی:
(زوجتک نفسی فی المدت المعلومه علی المهر المعلوم)
بعد مرد باید بگوید:(قبلت)
صیغه به زبان فارسی:
(من خودم را به همسری تو در آوردم با مدت معین و با مهر معین)
(قبول کردم)
زیرا عقد نکاح)ازدواج( نیز همانند سایر عقود مثل بیع)خرید و فروش( اجاره، تابع توافق و نظر طرفین و البته شرایطی است که در قانون ذکر شده است.

برای مثال اگر زن و مردی قصد داشته باشند ازدواج موقت برای چند ماه یا چندین سال داشته باشند، میتوانند با ذکر مدت)مثلا یک سال یا ۹۹ سال( و ذکر مهریه، ازدواج موقت نمایند.

در واقع زن و مرد چه به صورت دائم چه موقت به راحتی و با بیان قصد خود ، و شرایط ازدواج، و بدون حضور شخص دیگری، میتوانند با هم ازدواج نمایند. اما قانون ثبت ازدواج دائم را الزامی نموده و حتی در صورت عدم ثبت آن ، برای مرد مجازات تعیین کرده است. اجبار به ثبت ازدواج نیز به جهت مشخص بودن رابطه طرفین و حفظ حقوق فرزند مشترک آنها و همچنین ارث بردن از یکدیگر است. در حالیکه در عقد موقت الزامی برای طرفین در ثبت آن و حتی حضور درنزد عاقد وجود ندارد.

با توجه به مراتب فوق، زندگی مشترک بدون ازدواج ثبت شده، دارای تبعات کیفری و حقوقی است.